ReflectMe

by Lieke Musters

Hoe creëer je bewustwording onder jonge vrouwen over de negatieve impact dat wordt veroorzaakt door influencers op social media, zodat ze een positiever zelfbeeld kunnen vormen?

Social Media | ReflectMe | Bewustwording | Graduation Work

ReflectMe is een interactieve installatie waarin je geconfronteerd wordt met alle 'perfecte' lichaamsnormen van influencers en aan het denken wordt gezet over de relatie tussen de online wereld en de realiteit. Op die manier breng ik het onderwerp onder de aandacht en maak ik jonge vrouwen ervan bewust.

Telefoongebruik kan verslavend zijn, maar hoeveel weten we eigenlijk over het negatieve effect dat ideaalbeelden kunnen hebben op ons zelfbeeld?

Onderzoek

Op platformen als Instagram en TikTok zien we veel voorbeelden voorbij komen van wat ‘mooi’, ‘goed’ en ‘wenselijk’ is. Dit gaat vaak om de ideaalbeelden van influencers die regelmatig mooie foto’s plaatsen. Daarbij komt dat we in een maatschappij leven waarin veel maakbaar is, zeker ook je uiterlijk. We kunnen veel doen en kopen om aan de norm te voldoen. Het zien van die ideaalbeelden kan ervoor zorgen dat we gaan twijfelen aan ons uiterlijk en onze negatieve eigenschappen benadrukken, wat ons zelfbeeld kan aantasten. Uit een onderzoek van het Nederlands Jeugdinstituut in 2023 bleek dat 40% van de jongeren vindt dat social media een slechte invloed heeft op hun zelfbeeld, waarvan dat vooral voor meisjes en jonge vrouwen geldt. [10]

Volgens onderzoek van de Mental Health Foundation in 2023 gaf 38% van de jongeren aan zich ontoereikend of minderwaardig te voelen als gevolg van social media. [19]

Meisjes en jonge vrouwen tussen de 15 en 25 jaar zijn het meest vatbaar voor de invloed van social media op hun zelfbeeld met platforms als Instagram, TikTok en Facebook die voortdurende vergelijkingen aanmoedigen. Deze doelgroep zitten nog in hun ontwikkeling en kunnen zich veel aantrekken van de mening van anderen. De interesse van meisjes en vrouwen gaat vaak naar fashion en beauty, waardoor de kans groter is dat zij zich gaan vergelijken met andere vrouwen. Jongens daarentegen gebruiken social media vooral om te netwerken of te daten en zijn dus minder bezig met elkaar. [24]

Eigen positionering

Het onderzoek voor dit project is voort gekomen uit mijn interesse in de mens en het menselijk gedrag. Je mentale gezondheid vind ik het belangrijkste wat er is en de negatieve invloeden van de digitale wereld van nu helpt daar niet echt bij. Zelf kan ik mij ook vaak vergelijken met een ideaalbeeld op Instagram. Het is een kort moment waarbij ik mezelf vergelijk en jaloers kan worden om vervolgens weer door te scrollen naar de volgende foto. We weten allemaal wel dat het vergelijken niet nodig is, maar het heeft nog altijd zo'n grote impact op onze mentale gezondheid dat ik dit onderwerp juist onder de aandacht wil brengen en ze door bewustwording een waarschuwing mee te geven om er positiever mee om te kunnen gaan.

Wat

ReflectMe is een interactieve installatie gericht op jonge vrouwen, waarbij ze worden geconfronteerd met het effect van influencers op hun zelfbeeld. De installatie is in de vorm van een kubus om zo in het hoofd van iemand te kruipen die zich veel aantrekt van de invloeden van social media. Op deze manier zien ze wat voor invloed dit op hen kan hebben en gaan ze er meer over nadenken, waardoor ze voor zichzelf een manier kunnen vinden om er beter mee om te gaan. ReflectMe biedt geen oplossing voor het negatieve effect dat het vergelijken kan hebben op het zelfbeeld, omdat het afspeelt in de gedachten van iemand, maar het vergroot wel de bewustwording ervan en geeft jonge vrouwen een eerste stapje mee, zodat ze er positiever mee om kunnen gaan.

Het effect van ideaalbeelden

Hoe

Naast de installatie staat een banner met een intro tekst en een QR-code. Door de afzetpaaltjes om de installatie heen word je gedwongen om er omheen te lopen en in de spiegels te kijken voordat je naar binnen stapt. Door op de voetstappen te staan, kun je een video bekijken dat de ideaalbeelden van influencers toont en je vraagt: "Hoe kijk jij nu naar jezelf?". Vervolgens word je vanzelf geleid naar interactieve luikjes met vragen zoals “Mens of machine?”, "Botox of natuurlijk?" en “Bewerkt of onbewerkt?”. Door de luikjes te openen worden ze blootgesteld aan foto’s van influencers, waarbij ze 2 verschillende foto’s kunnen bekijken om na te denken over de bijpassende vraag. Er volgt geen goed antwoord, maar het zet ze wel aan het denken. 

Doel

Het doel is om bewustwording te creëren bij jonge vrouwen over wat voor negatieve invloed de ideaalbeelden van influencers kunnen hebben en ze hier meer bij stil te laten staan. De combinatie van de video met de luikjes zet de gebruiker aan het denken en geeft bewustwording over het effect. Door ze eerst bloot te stellen aan de beelden en vervolgens te laten zien dat niet alle beelden zo perfect zijn als dat het lijkt, geef ik ze een zetje mee om meer stil te staan bij het negatieve effect dat dit op je zelfbeeld kan hebben in de hoop dat ze voor zichzelf een betere manier vinden om ermee om te kunnen gaan.

Conclusie

Door de vorm van een installatie kruipen ze in het hoofd van iemand en worden ze geconfronteerd met de invloeden die influencers kunnen hebben op je zelfbeeld. Door aan het einde hun eigen gedachtes op de spiegels te schrijven aan de buitenkant staan ze meer stil bij het effect dat het op hen heeft en worden ze aan het denken gezet. Door er over na te denken en er meer bij stil te staan creëer je bewustwording en kunnen ze er in de toekomst beter mee omgaan, zodat het positief bijdraagt aan hun zelfbeeld. Doordat de ideaalbeelden op social media op iedereen een ander effect kan hebben en het afspeelt in het hoofd van iemand zal dit geen oplossing vormen voor dit probleem, maar geef ik ze wel een zetje mee door ze ervan bewust te maken en het onder de aandacht te brengen. Het is aan hen hoe ze hiermee omgaan in de toekomst, maar dan zullen ze er wel meer bij nadenken.

Bronnen

[10] Nji, Nederlands Jeugdinstituut, Sociale media beïnvloeden zelfbeeld jongere, 7 juni 2023, https://www.nji.nl/nieuws/sociale-media-beinvloeden-zelfbeeld-jongere#:~:text=40%20procent%20van%20de%20jongeren,hoe%20gelukkig%20ze%20zich%20voelen.

[19] RiseKarma, Hoe beïnvloeden beïnvloeders van sociale media de jeugd?, Rebecca Polsky, mei 7 2023, https://risekarma.com/resources/hoe-beinvloeden-beinvloeders-van-sociale-media-de-jeugd/?lang=nl

[24] Orangebuddies, Reach the right audience: Men vs. women, 14/03/15, https://www.orangebuddies.com/nl/cashback-news/bereik-de-juiste-doelgroep-mannen-vs-vrouwen/