De Compromis Democratie

by Tim Young

"Hoe kan ik ervoor zorgen dat de stem van burgers op een meer frequente basis, maar betekenisvolle manier, de politiek bereikt?"

Het Nieuwe Kiezen | Democratische Vernieuwing | Politiek | Participatie Systeem Ontwerp | Conceptueel

Als systeem ontwerper ben ik ervan overtuigd dat een andere inrichting van het politieke systeem niet alleen kan leiden tot minder strijd en meer focus op inhoud, maar ook tot meer burgerparticipatie.

Hoe vast het ook lijkt, ons kiesstelsel is 'slechts' een ontwerp om tot een representatieve democratie te komen. In 1918, toen het huidige kiesstelsel werd ingevoerd, waren de wegen in Nederland nog onverhard en bestond het internet nog niet. De komst van snelle media, denk aan televisie en internet, zorgen er tegenwoordig voor dat politici een continue drang hebben om campagne te voeren en diepgang vermeden wordt. Diezelfde media zetten politiek links en rechts vervolgens eigenlijk altijd tegenover elkaar, dat impliceert verdeling en bevordert strijd in plaats van samenwerking. Maar niet alleen de media bevorderen deze strijd, ook het systeem zelf draagt hier aan bij. Stel nou dat je binnen thema X stellig links bent, maar

binnen thema Y zoek je meer de middenweg of neig je zelfs naar rechts, binnen het huidige systeem is daar geen ruimte voor. Dit systeem is dan ook niet ontworpen voor de wereld zoals die vandaag de dag is. De tekortkomingen uiten zich op verschillende vlakken, waarvan de meest zorgelijke in mijn ogen de kloof tussen de politiek en de burger is. Dit komt in mijn ogen doordat je als kiezer zelden tot nooit honderd procent achter je stem kunt staan en doordat diezelfde stem maar één keer per vier jaar gehoord wordt. Dat maakt de politiek ook maar één keer in de vier jaar echt belangrijk. De burger zou daarom in mijn optiek de mogelijkheid moeten hebben om niet alleen per thema, maar ook frequenter te kunnen (mee)stemmen.

Er is veel veranderd in honderd jaar tijd, maar niet de manier waarop en hoevaak we kunnen stemmen.

In mijn onderzoek naar digitale tools ter bevordering van democratie, democratische en politieke vernieuwing ontdekte ik verschillende partijen en projecten die zich op verschillende levels bezighouden met hetzelfde onderwerp. In het project Het Nieuwe Kiezen herkende ik echter een idee van mijzelf, namelijk het stemmen per thema. Dat houdt in dat je als kiezer niet op één compleet partijprogramma stemt en dus een compromis moet maken, maar dat je per thema op een partij kunt stemmen (uitleg video van Het Nieuwe Kiezen).

In samenspraak met Rudy van Belkom, initiatiefnemer van Het Nieuwe Kiezen, ben ik vervolgens aan de slag gegaan met het ontwerpen van een stembiljet voor het kiezen per thema, om zo echte verandering mogelijk te maken. Het ontwerp dat hieruit is voortgekomen gaat ingezet worden bij de schaduwverkiezing in de gemeente Breda tijdens de gemeenteraadsverkiezingen in maart 2022.

Ontwerp van het stembiljet voor kiezen per thema in een fictieve gemeente

Mijn onderzoek naar de problemen van de huidige politiek, digitale tools ter bevordering van democratie, democratische en politieke vernieuwing, in combinatie met het ontwerpen van een nieuw stembiljet, heeft ertoe geleid dat ik een prototype van een platform heb kunnen ontwerpen dat niet enkel voortborduurt op het idee van Het Nieuwe Kiezen maar ook gebaseerd is op onderzoek.

De kern van dit platform is het faciliteren van betekenisvolle participatie door middel van transparantie en interactie.

Het platform kent drie gradaties van online democratie; 1 Informeren; 2 Interactie; 3 Besluit. Deze drie gradaties zijn gebaseerd op onderzoek van het Rathenau Instituut.

Gebruikers zijn dus in staat om per Thema Kamer* informatie in te zien, vragen in te dienen en mee te stemmen. Daarnaast is het mogelijk om een Thema Kamer of Thema Kamerlid** te volgen zodat een gebruiker eenvoudig op de hoogte kan blijven van updates omtrent zijn of haar persoonlijke interesses.

Iedere Thema Kamer wordt voorzien van een eigen mediakanaal waar onder andere iedere week een video samenvatting op verschijnt.

Naar aanleiding van lopende processen, beschikbare informatie, geplande stemmingen of eigen belang is het mogelijk om als gebruiker vragen in te dienen of vragen aan te moedigen. De tien meest populaire digitaal ingediende vragen worden per Thema Kamer

om de week behandeld. Ook van dit terugkerend moment worden video samenvattingen gemaakt.

Online stemmen is mogelijk bij geplande stemmingen. Dit kunnen stemmingen zijn over moties, wetsvoorstellen of wijzigingen, enzovoorts. Een online stemming is raadgevend en wordt altijd geïntroduceerd aan de hand van een video. Mocht het voorkomen dat er tien keer opvolgend een ander besluit wordt genomen door een Thema Kamer dan de raadgevende uitkomst van de online stemming, dan volgt er een bindende stemming voor een herverkiezing van de Thema Kamer waarin zich dit voor doet.

Het prototype is enkel ontworpen voor desktop gebruik, maar uiteraard komt er ook een applicatie van dit platform voor tablets en mobiele telefoons. Zo kunnen gebruikers overal waar ze zijn deelnemen. Bekijk de video hieronder en ontdek het platform.

*Thema Kamer: ieder ministerie werkt in een aparte Kamer, dit noemen we een Thema Kamer. **Thema Kamerlid: iedere Thema Kamer bestaat uit dertig politici, dit zijn de Thema Kamerleden.

Het platform www.themakamersnederland.nl is een voorstel hoe Thema Kamers digitaal versterkt kunnen worden.