Underdog

by Sjors Calis

Inleven in een ander, als we dat vaker zouden doen, zouden we ons meer bewust worden van het denken in stereotype beelden. Stereotypering van mensen en groepen kan leiden tot oneerlijke behandeling en uitsluiting. Het is nog steeds moelijker voor Fatima en Mohamed een baan te vinden dan voor Fleur of Mark, terwijl zij dezelfde diploma’s hebben. Zelf zijn Nederlanders met een niet-westerse migratie achtergrond de laatste jaren ook minder positief geworden over hun kansen en ervaren vaker discriminatie. Zelfs met hbo- of wo-diploma op zak en klaar om een plek in te nemen in de Nederlandse samenleving, is hun ervaring, dat die plek hen niet altijd wordt gegund.

Hoe kan een tool een bijdrage leveren aan het verminderen van vooroordelen, waarbij kinderen van 10 – 12 jaar zich in kunnen leven in de positie van anderen, die negatieve stereotypering en achtergesteld worden ervaren?

Het thema van dit onderzoek is polarisatie, mensen gaan in termen van ‘wij’ en ‘zij’ denken, aan de hand van stereotype beelden, wat kan leiden tot oneerlijke behandeling en uitsluiting. ‘Wij’ en ‘zij’ kunnen tegenover elkaar gestelde identiteiten worden die ogenschijnlijk veel van elkaar verschillen, maar dit is een gedachten constructie. De hoeveelheid (negatieve) ideeën over elkaar nemen toe terwijl de redelijkheid afneemt. Gevoelens en inlevingsvermogen worden steeds belangrijker en feitelijke informatie heeft steeds minder impact.

Vooral Nederlandse jongeren met een niet-westerse migratie achtergrond worden negatief gestereotypeerd, zij ervaren verschillen tussen de eigen identiteit en de identiteit die hen wordt toegeschreven. Zij voelen zich Nederlander, maar tegelijk houden ze het gevoel dat ze er niet echt bij horen.

Het gaat er dus niet alleen om hoe iemand zichzelf positioneert, maar ook om de manier waarop anderen dat doen, als anderen dit doen negatief is, kunnen dit vooroordelen zijn.

Mensen discrimineren of uitsluiten op grond van stereotypen gebeurt lang niet altijd opzettelijk en bewust. Stereotypering gebeurd juist meestal onbewust, onbewuste vooroordelen staan logisch nadenken in de weg. Wat werkt om vooroordelen te verminderen ten aanzien van mensen die tot een minderheidsgroep behoren, is inleven in het perspectief van de ander. Inleven in een groep die negatief gestereotypeerd wordt en ervaren hoe het voelt om achtergesteld te worden, kan een deel van de oplossing zijn. Mensen zullen zich realiseren hoe het voelt in de schoenen van een ander te staan, deze ervaring zal leiden tot nadenken en meer begrip.

Wanneer je voelt of ziet wat de gevolgen van discriminatie zijn voor iemand anders, wordt je inlevingsvermogen vergroot en nemen vooroordelen af.

Het inlevingsvermogen bij kinderen van 10 – 12 jaar is goed ontwikkeld, zij kunnen zich verplaatsen in anderen en daardoor rekening houden met hun eigen gedrag. Omdat deze groep geschikt is om een tool in te zetten, is als ontwerpoplossing voor een spel gekozen, zo is het bordspel Underdog ontstaan.

Om in kaart te brengen wat stereotypering en achtergesteld worden met iemand doet, is een groep Nederlands Marokkaanse jongeren hier over bevraagd. Deze resultaten zijn vertaald naar het spel ‘Underdog’.

In Underdog kunnen kinderen zich inleven in een karakter wat achtergesteld wordt, op een manier die niet kwetsend is, maar wel bij blijft. Er is gekozen voor honden als spelfiguren, deze hebben allemaal een ander uiterlijk en andere eigenschappen en zijn op deze manier de vervanging voor menselijke personages.

Tijdens het spelen van het spel hebben de spelers een karakter waar ze empathie voor voelen en zich in kunnen verplaatsen. Underdog is een gemanipuleerd spel, dit geeft de mogelijkheid om het perspectief te veranderen.

Spelidee

Vier honden zitten in het asiel en hopen hier zo snel mogelijk uit te komen. Tijdens het spel kunnen ze laten zien of ze geschikt zijn om het asiel te verlaten. De honden met een slecht imago, hebben een kleinere kans om een nieuw baasje te krijgen, voor deze honden wordt het spel moeilijker gemaakt. Ze worden gestereotypeerd op hun ras/uiterlijk en daarom benadeeld in het spel, voor de twee andere honden geldt het omgekeerde.

Het doel van het spel is kinderen te laten ervaren hoe het is om achtergesteld te worden op basis van wie je bent. De kinderen moeten samen conclusies trekken uit de ervaringen die ze gehad hebben tijdens het spel. Dit is een goede inleiding voor een les met opdrachten over het onderwerp discriminatie, stereotypering en vooroordelen en de gevolgen daarvan.

Underdog wordt gespeeld met vier verschillende hondenfiguren, waarvan er twee een slecht imago hebben. De spelers kennen het spel niet, dus kiezen bij aanvang van het spel een willekeurig karakter. Bij elk karakter hoort een identiteitskaart waar de waarde van verschillende eigenschappen op aangegeven wordt. Goed gedrag wordt beloond met zilveren sterren, bij slecht gedrag verlies je deze. De honden met een slecht imago krijgen in dezelfde situatie minder sterren en verliezen er meer dan de twee andere honden, dit staat aangegeven op de identiteitskaart.

Verder heeft iedere hond een stapel kaarten die horen bij de figuur waarmee men speelt, ook hier worden de vier karakters anders behandeld. Op deze manier wordt het de honden met een slecht imago moeilijk gemaakt, zodat de kans dat zij gaan winnen minimaal is. Vijf zilveren sterren kunnen worden ingeruild voor 1 gouden ster, deze passen in de halsband van de identiteitskaart. De speler die als eerste 5 gouden sterren in de halsband heeft, heeft het spel gewonnen en krijgt een nieuw baasje.