Zichtbaar Door Marten de Bruijn
Producten en diensten worden steeds meer gedigitaliseerd en we worden steeds meer aangewezen op onze online-vaardigheden. Doordat het huidige web vooral visueel is ingericht, is het gebruik maken van het web voor veel mensen niet zo vanzelfsprekend. Zo ook voor blinden en slechtzienden, die met behulp van een schermlezer het web gebruiken. Veel websites zijn niet toegankelijk genoeg om te gebruiken met een schermlezer. De vraag die is voortgekomen uit deze situatie luidt: hoe kunnen huidige niet-toegankelijke websites toegankelijker gemaakt worden zodat deze beter te gebruiken zijn met een schermlezer door blinden en slechtzienden? Hieruit is Zichtbaar ontstaan. Zichtbaar is een browser extensie die drie digitale toegankelijkheidsproblemen oplost.
Tech | 2021 | Graduation Work
“The power of the Web is in its universality. Access by everyone regardless of disability is an essential aspect”
Tim Berners-Lee – uitvinder van het wereldwijde web.
Het web is niet meer weg te denken uit de normale samenleving: e-mails ontvangen en versturen, thuiswerken, streamen, bankzaken regelen, afspraken maken bij de gemeente, dokter en tandarts, online onderwijs, noem maar op. Producten en diensten worden steeds meer gedigitaliseerd en we worden steeds meer aangewezen op onze online-vaardigheden. Dit zagen (zien) we ook duidelijk tijdens de corona-crisis: van digitaal onderwijs en thuiswerken tot online borrels en festivals, het web is onmisbaar in de huidige samenleving.
Het is belangrijk dat iedereen mee kan doen. En dus moet het web ook te gebruiken zijn door iedereen, ongeacht je kunnen. Om het web meer bruikbaar te maken voor mensen met een handicap bestaat digitale toegankelijkheid. Momenteel is het web vooral visueel ingericht en wordt er nog te weinig aan digitale toegankelijkheid gedaan. Deze lage mate van digitale toegankelijkheid kan voor problemen zorgen bij 25 procent van de Nederlandse bevolking, waaronder 238.000 slechtzienden en 78.000 blinden.
Deze groep slechtzienden en blinden maken gebruik van een schermlezer die – zoals het woord doet vermoeden – voorleest wat op het scherm te zien is. Met alleen een schermlezer is de kous niet af; een schermlezer kan zijn werk pas goed doen als de website ook toegankelijk gebouwd is. De meeste websites hebben momenteel een lage mate van digitale toegankelijkheid, om zo’n schermlezer een handje te helpen is Zichtbaar ontwikkeld. Zichtbaar is een extensie voor in de browser om niet toegankelijke websites toegankelijker te maken.
Zichtbaar lost drie mogelijke toegankelijkheidsproblemen van een website op. Zo controleert het of de juiste taal is ingesteld, herkent het bepaalde belangrijke stukken op een pagina en biedt het de mogelijkheid om op een snelle manier achter te komen welk tabblad audio afspeelt met de mogelijkheid om deze te dempen.
De taal van een website
In de broncode van een website hoort te staan in welke taal de inhoud van de website is geschreven. Als iemand naar de website toe surft, wordt deze taal doorgegeven aan de schermlezer. Zo weet de schermlezer welke stem en welke uitspraak het moet gebruiken.
Het gebeurt nogal eens dat deze ingestelde taal niet overeenkomt met de taal van de tekst op de pagina. Zo kan het gebeuren dat een Nederlandse tekst wordt voorgelezen in het Engels en vice versa.
Zichtbaar neemt de tekst van de pagina en analyseert hier de taal van. Vervolgens vergelijkt Zichtbaar dit met de taal die de website-zelf aangeeft. Als deze niet overeenkomen, geeft Zichtbaar een melding dat de ingestelde taal waarschijnlijk niet klopt en of de gebruiker deze wilt veranderen.
Demo
Onderstaande video laat drie voorbeelden zien:
- Een website waar de taal goed is ingesteld
- Een website waar de taal niet goed is ingesteld
- Een website waar de taal niet goed is ingesteld waarbij gebruik gemaakt wordt van de extensie
Taal staat goed ingesteld
Bij Nu.nl staat de taal goed ingesteld. Nu.nl geeft in haar broncode aan dat de website in het Nederlands is en geeft dit door aan de schermlezer. De schermlezer begint het Nederlandstalige-artikel voor te lezen met een Nederlandse stem.
Taal staat niet goed ingesteld
Bij Blokker staat de taal helaas niet goed ingesteld. De website van de Blokker geeft in haar broncode aan dat de website in het Engels is en geeft dit door aan de schermlezer. De schermlezer krijgt van de website door dat het een Engelse stem moet gebruiken en begint de tekst voor te lezen in het Engels. De daadwerkelijke tekst is alleen Nederlands-talig.
Taal staat niet goed ingesteld mét Zichtbaar
Als iemand Zichtbaar gebruikt en naar de website van de Blokker gaat, krijgt hij weer binnen dat de website Engelstalig is. Op de achtergrond analyseert Zichtbaar de tekst en komt erachter dat de tekst op de website Nederlandstalig is. Doordat dit niet overeenkomt met elkaar laat Zichtbaar een notificatie zien en horen, dat de taal waarschijnlijk niet goed ingesteld staat op de site van de Blokker. Hierbij heeft de gebruiker de mogelijkheid om de ingestelde taal te veranderen.
Het snel-menu
Een schermlezer heeft een ingebouwd snel-menu. Met dit snel-menu kunnen gebruikers snel navigeren over bepaalde stukken van een pagina. Deze stukken zijn:
- navigatie menu’s,
- de header
- het hoofdgedeelte
- de footer, inhoudsinformatie genoemd
Om dit snel-menu te laten werken, moet bij de website wel deze stukken op een juiste manier aangegeven zijn. Doordat deze stukken content aangegeven zijn, weet een schermlezer om welk onderdeel het gaat en waar het zich bevindt op de pagina. Wanneer deze niet (goed) zijn aangegeven op een website vindt een schermlezer dat zij er niet zijn en worden ze niet weergegeven in het snel-menu.
Zichtbaar gaat zelf opzoek naar deze stukken op een pagina. Na het bestuderen van een aantal websites waren er overeenkomsten te zien bij de verschillende onderdelen van de pagina. Hiermee zijn een aantal regels opgesteld om met zekerheid te kunnen zeggen wat bepaalde onderdelen zijn. Als op een pagina een reeks linken staat, bijvoorbeeld, weet Zichtbaar dat het hier gaat om een menu. Zichtbaar noteert vervolgens al deze onderdelen en voegt deze toe aan het snel-menu van de schermlezer. Zo kan men op een site waar dit niet goed aangegeven is, toch snel navigeren over de verschillende onderdelen van een pagina via het snel menu.
Demo
Het snel-menu van de schermlezer kan men openen door de toetscombinatie Control-Option-Y in te drukken. Als de onderdelen goed zijn aangegeven, zoals bij het eerste voorbeeld, opent er een menu met de verschillende onderdelen.
Wanneer de onderdelen niet (juist) zijn aangegeven, is het snel-menu leeg en kan er niet snel en gemakkelijk over de verschillende onderdelen genavigeerd worden. Als Zichtbaar gebruikt wordt, wordt op de achtergrond de pagina gescand naar de onderdelen. Als Zichtbaar deze vindt, voegt het ze toe aan het snel-menu.
Waar komt dat geluid vandaan?
Sommige websites laten hun audio en video materiaal automatisch afspelen. Dit is voor een schermlezer-gebruiker erg vervelend. Sommige browsers verhinderen het automatisch afspelen van video's met audio al, echter gebeurt dit nog niet overal. Voor de meeste mensen is het al vervelend als er ergens ineens audio begint af te spelen, laat staan als je niet kunt zien van welk tabblad en waar op de pagina het geluid vandaan komt. Een blinde of slechtziende moet vervolgens over de gehele pagina navigeren om erachter te komen waar de audio vandaan komt. Ook kan de audio interfereren met het geluid van de schermlezer.
Demo
Het is good practice om audio en video niet automatisch te laten afpelen op een website. Zoals men kan zien bij het eerste voorbeeld. Wanneer dit wel wordt gedaan gaat de audio door de audio van de schermlezer heen. Met Zichtbaar kan men via de toetscombinatie Command-Option-Y achter komen welk tabblad geluid afspeelt. Nadat deze sneltoets is ingedrukt, gaat Zichtbaar opzoek naar het tabblad dat geluid speelt. Vervolgens geeft Zichtbaar een melding, waarmee het tabblad meteen kan worden gedempt.
Conclusie
De toegankelijkheid van websites is erg belangrijk en wordt alleen maar belangrijker in de toekomst. Om een schermlezer goed te laten werken, moet de website toegankelijk gebouwd zijn. Momenteel is dit helaas niet het geval voor de meerderheid websites. Dat hier verbetering inzit valt niet te ontkennen: zo zijn overheidsinstellingen in Nederland sinds september 2020 verplicht om hun websites toegankelijk te maken en vanaf juni 2021 geldt dat ook voor haar apps. Ondanks deze mooie vooruitgang is het nog niet de norm.
Met de browser-extensie Zichtbaar worden drie mogelijke toegankelijkheidsproblemen opgelost. Zo wordt de taal van een website gecontroleerd, worden onderdelen (zoals menu’s en het hoofdgedeelte) opgespoord en toegevoegd aan het snel-menu van de schermlezer en kan een gebruiker op een snelle manier achter komen waar geluid vandaan komt en kan dit worden gedempt.
Zichtbaar probeert bestaande niet-toegankelijke websites toegankelijker te maken voor blinden en slechtzienden, zodat zij deze niet-toegankelijke websites een beetje beter kunnen gebruiken. Het mooiste zou zijn als alle websites in de toekomst toegankelijk ontworpen, ontwikkeld en beheert zullen worden en een extensie als Zichtbaar helemaal niet nodig is. In de tussentijd kunnen blinden en slechtzienden gebruik maken van Zichtbaar.
Het web is niet meer weg te denken uit de normale samenleving: e-mails ontvangen en versturen, thuiswerken, streamen, bankzaken regelen, afspraken maken bij de gemeente, dokter en tandarts, online onderwijs, noem maar op. Producten en diensten worden steeds meer gedigitaliseerd en we worden steeds meer aangewezen op onze online-vaardigheden. Dit zagen (zien) we ook duidelijk tijdens de corona-crisis: van digitaal onderwijs en thuiswerken tot online borrels en festivals, het web is onmisbaar in de huidige samenleving.
Het is belangrijk dat iedereen mee kan doen. En dus moet het web ook te gebruiken zijn door iedereen, ongeacht je kunnen. Om het web meer bruikbaar te maken voor mensen met een handicap bestaat digitale toegankelijkheid. Momenteel is het web vooral visueel ingericht en wordt er nog te weinig aan digitale toegankelijkheid gedaan. Deze lage mate van digitale toegankelijkheid kan voor problemen zorgen bij 25 procent van de Nederlandse bevolking, waaronder 238.000 slechtzienden en 78.000 blinden.
Deze groep slechtzienden en blinden maken gebruik van een schermlezer die – zoals het woord doet vermoeden – voorleest wat op het scherm te zien is. Met alleen een schermlezer is de kous niet af; een schermlezer kan zijn werk pas goed doen als de website ook toegankelijk gebouwd is. De meeste websites hebben momenteel een lage mate van digitale toegankelijkheid, om zo’n schermlezer een handje te helpen is Zichtbaar ontwikkeld. Zichtbaar is een extensie voor in de browser om niet toegankelijke websites toegankelijker te maken.
Zichtbaar lost drie mogelijke toegankelijkheidsproblemen van een website op. Zo controleert het of de juiste taal is ingesteld, herkent het bepaalde belangrijke stukken op een pagina en biedt het de mogelijkheid om op een snelle manier achter te komen welk tabblad audio afspeelt met de mogelijkheid om deze te dempen.
De taal van een website
In de broncode van een website hoort te staan in welke taal de inhoud van de website is geschreven. Als iemand naar de website toe surft, wordt deze taal doorgegeven aan de schermlezer. Zo weet de schermlezer welke stem en welke uitspraak het moet gebruiken.
Het gebeurt nogal eens dat deze ingestelde taal niet overeenkomt met de taal van de tekst op de pagina. Zo kan het gebeuren dat een Nederlandse tekst wordt voorgelezen in het Engels en vice versa.
Zichtbaar neemt de tekst van de pagina en analyseert hier de taal van. Vervolgens vergelijkt Zichtbaar dit met de taal die de website-zelf aangeeft. Als deze niet overeenkomen, geeft Zichtbaar een melding dat de ingestelde taal waarschijnlijk niet klopt en of de gebruiker deze wilt veranderen.
Demo
Onderstaande video laat drie voorbeelden zien:
- Een website waar de taal goed is ingesteld
- Een website waar de taal niet goed is ingesteld
- Een website waar de taal niet goed is ingesteld waarbij gebruik gemaakt wordt van de extensie
Taal staat goed ingesteld
Bij Nu.nl staat de taal goed ingesteld. Nu.nl geeft in haar broncode aan dat de website in het Nederlands is en geeft dit door aan de schermlezer. De schermlezer begint het Nederlandstalige-artikel voor te lezen met een Nederlandse stem.
Taal staat niet goed ingesteld
Bij Blokker staat de taal helaas niet goed ingesteld. De website van de Blokker geeft in haar broncode aan dat de website in het Engels is en geeft dit door aan de schermlezer. De schermlezer krijgt van de website door dat het een Engelse stem moet gebruiken en begint de tekst voor te lezen in het Engels. De daadwerkelijke tekst is alleen Nederlands-talig.
Taal staat niet goed ingesteld mét Zichtbaar
Als iemand Zichtbaar gebruikt en naar de website van de Blokker gaat, krijgt hij weer binnen dat de website Engelstalig is. Op de achtergrond analyseert Zichtbaar de tekst en komt erachter dat de tekst op de website Nederlandstalig is. Doordat dit niet overeenkomt met elkaar laat Zichtbaar een notificatie zien en horen, dat de taal waarschijnlijk niet goed ingesteld staat op de site van de Blokker. Hierbij heeft de gebruiker de mogelijkheid om de ingestelde taal te veranderen.
Het snel-menu
Een schermlezer heeft een ingebouwd snel-menu. Met dit snel-menu kunnen gebruikers snel navigeren over bepaalde stukken van een pagina. Deze stukken zijn:
- navigatie menu’s,
- de header
- het hoofdgedeelte
- de footer, inhoudsinformatie genoemd
Om dit snel-menu te laten werken, moet bij de website wel deze stukken op een juiste manier aangegeven zijn. Doordat deze stukken content aangegeven zijn, weet een schermlezer om welk onderdeel het gaat en waar het zich bevindt op de pagina. Wanneer deze niet (goed) zijn aangegeven op een website vindt een schermlezer dat zij er niet zijn en worden ze niet weergegeven in het snel-menu.
Zichtbaar gaat zelf opzoek naar deze stukken op een pagina. Na het bestuderen van een aantal websites waren er overeenkomsten te zien bij de verschillende onderdelen van de pagina. Hiermee zijn een aantal regels opgesteld om met zekerheid te kunnen zeggen wat bepaalde onderdelen zijn. Als op een pagina een reeks linken staat, bijvoorbeeld, weet Zichtbaar dat het hier gaat om een menu. Zichtbaar noteert vervolgens al deze onderdelen en voegt deze toe aan het snel-menu van de schermlezer. Zo kan men op een site waar dit niet goed aangegeven is, toch snel navigeren over de verschillende onderdelen van een pagina via het snel menu.
Demo
Het snel-menu van de schermlezer kan men openen door de toetscombinatie Control-Option-Y in te drukken. Als de onderdelen goed zijn aangegeven, zoals bij het eerste voorbeeld, opent er een menu met de verschillende onderdelen.
Wanneer de onderdelen niet (juist) zijn aangegeven, is het snel-menu leeg en kan er niet snel en gemakkelijk over de verschillende onderdelen genavigeerd worden. Als Zichtbaar gebruikt wordt, wordt op de achtergrond de pagina gescand naar de onderdelen. Als Zichtbaar deze vindt, voegt het ze toe aan het snel-menu.
Waar komt dat geluid vandaan?
Sommige websites laten hun audio en video materiaal automatisch afspelen. Dit is voor een schermlezer-gebruiker erg vervelend. Sommige browsers verhinderen het automatisch afspelen van video's met audio al, echter gebeurt dit nog niet overal. Voor de meeste mensen is het al vervelend als er ergens ineens audio begint af te spelen, laat staan als je niet kunt zien van welk tabblad en waar op de pagina het geluid vandaan komt. Een blinde of slechtziende moet vervolgens over de gehele pagina navigeren om erachter te komen waar de audio vandaan komt. Ook kan de audio interfereren met het geluid van de schermlezer.
Demo
Het is good practice om audio en video niet automatisch te laten afpelen op een website. Zoals men kan zien bij het eerste voorbeeld. Wanneer dit wel wordt gedaan gaat de audio door de audio van de schermlezer heen. Met Zichtbaar kan men via de toetscombinatie Command-Option-Y achter komen welk tabblad geluid afspeelt. Nadat deze sneltoets is ingedrukt, gaat Zichtbaar opzoek naar het tabblad dat geluid speelt. Vervolgens geeft Zichtbaar een melding, waarmee het tabblad meteen kan worden gedempt.
Conclusie
De toegankelijkheid van websites is erg belangrijk en wordt alleen maar belangrijker in de toekomst. Om een schermlezer goed te laten werken, moet de website toegankelijk gebouwd zijn. Momenteel is dit helaas niet het geval voor de meerderheid websites. Dat hier verbetering inzit valt niet te ontkennen: zo zijn overheidsinstellingen in Nederland sinds september 2020 verplicht om hun websites toegankelijk te maken en vanaf juni 2021 geldt dat ook voor haar apps. Ondanks deze mooie vooruitgang is het nog niet de norm.
Met de browser-extensie Zichtbaar worden drie mogelijke toegankelijkheidsproblemen opgelost. Zo wordt de taal van een website gecontroleerd, worden onderdelen (zoals menu’s en het hoofdgedeelte) opgespoord en toegevoegd aan het snel-menu van de schermlezer en kan een gebruiker op een snelle manier achter komen waar geluid vandaan komt en kan dit worden gedempt.
Zichtbaar probeert bestaande niet-toegankelijke websites toegankelijker te maken voor blinden en slechtzienden, zodat zij deze niet-toegankelijke websites een beetje beter kunnen gebruiken. Het mooiste zou zijn als alle websites in de toekomst toegankelijk ontworpen, ontwikkeld en beheert zullen worden en een extensie als Zichtbaar helemaal niet nodig is. In de tussentijd kunnen blinden en slechtzienden gebruik maken van Zichtbaar.




