Mankracht

by Sanne Michielsen & Rianne Jak

Een grote groep mannen blijkt onder andere door de ouderwetse opvattingen nog altijd binnen de door de maatschappij gecreëerde 'Man Box' te leven, een set van maatschappelijke normen waar De Man aan moet voldoen.

Hoe kunnen jonge mannen geholpen worden om een nieuwe vorm van mannelijkheid te definiëren, waardoor ze kunnen ontsnappen aan de huidige hegemonische mannelijkheid* en meer de ruimte krijgen om hun eigen identiteit te ontdekken en uiten?

2021 | Graduation Work

"Jongens leren nog altijd dat mannen sterk en stoer en onafhankelijk moeten zijn, actief, een winnaar, grensoverschrijdend en onkwetsbaar, een jager, een kostwinner. Wanneer je dat niet bent, ben je een mietje, een sissy, een watje, geen echte man."

- Jens van Tricht, feminist en oprichter van mannenemancipatie-organisatie Emancipator

De huidige vorm van mannelijkheid die de meeste mannen aan het begin van hun leven opgelegd krijgen is gebaseerd op het 'stereotype' man, terwijl in de realiteit het spectrum veel groter is dan dat. Waar vrouwen door de feministische golven veel tijd hebben gehad om zich te herdefiniëren en verder te ontwikkelen op het gebied van identiteit, werk en thuissituatie, hebben mannen hier minder de ruimte voor gehad, terwijl die doorontwikkeling juist essentieel is voor een weg naar volledige gelijkwaardigheid.

Pas je niet binnen de Man Box dan word je niet aangemerkt als 'Echte Man' en word je nog door een té grote groep gezien als niet mannelijk genoeg en daarmee minderwaardig. Dit is ontstaan uit een nog altijd aanwezige onbewuste -en soms zelfs bewuste- minachting van 'het vrouwelijke', zo blijkt uit onderzoek van Emancipator. Er is dus sprake van een wisselwerking; mannen zijn bang om met vrouwelijkheid geassocieerd te worden, waardoor de stereotype man de norm blijft en zij de minderwaardigheid van het vrouwelijke in stand houden. Het is voor mannen dan ook minder aantrekkelijk om oude rollen achter zich te laten; waar vrouwen gemotiveerd zijn vanuit een achterstandspositie, is voor mannen onduidelijk wat het loslaten van het kleine mannenhokje hen kan opleveren.

Een belangrijke conclusie van dit afstudeeronderzoek is dat de kern van het probleem allereerst zit in een te strak omlijnde definitie van mannelijkheid die eenieder wordt aangeleerd. Daarbij wordt het nauwelijks onder mannen besproken als probleem. Zo is zelfs de derde definitie van mannelijkheid in de Dikke Van Dale: 'flinkheid als van een man' ("Mannelijkheid", 2020). Op basis van het onderzoek zijn we tot de conclusie gekomen dat de definitie door mannen zelf opgerekt moet worden, waardoor meer mannen de ruimte krijgen om hun authentieke 'ik' te vinden en zijn.

Door middel van desk-, field- en artistic research zijn verschillende waardevolle inzichten verkregen met betrekking tot dit diepgewortelde, complexe onderwerp. Op basis hiervan zijn meerdere experimenten gedaan, waar veel concepten uit voort zijn gevloeid. Het doel: mannen de dialoog over mannelijkheid zélf te laten starten.

Hieruit is Mankracht ontstaan.

Mankracht is een interactieve ervaringsomgeving waarin mannen worden uitgenodigd om de dialoog te starten over hegemonische mannelijkheid*. Maar hoe kun je praten over zo’n abstract gegeven? Op basis van ons onderzoek denken wij door omstandigheden te creëren die zo’n gesprek mogelijk maken.

Op onze uitnodiging gaan steeds twee bevriende mannen in de installatie op missie om een puberjongen raad te geven over mannelijkheid; zij hebben immers zelf al veel ervaring met wat er van mannen wordt verwacht. Het duo stapt als het ware de hersenspinsels van de pubers binnen en zoekt in hun ‘gedachtenkast’ naar vragen of problemen waar de jongens mee zitten. Hen wordt gevraagd om op basis van eigen ervaringen samen tot één advies per vraag of probleem te komen. Dit advies spreken zij daarna anoniem in om het aan de jongens te communiceren.

De ervaringsomgeving is ingericht als een veilige plek waar alles besproken mag en kan worden; een plek waar het gesprek wordt gestart waar ze misschien wel heel erg behoefte aan hadden. Door de puber advies te geven over onderwerpen met betrekking tot mannelijkheid is het de bedoeling dat de grenzen worden besproken en mogelijk door henzelf worden opgerekt. Zo hopen wij op de lange termijn eindelijk meer begrip, tolerantie en gelijkwaardigheid tussen mannen, maar óók vrouwen te bereiken.


 * "Hegemonische mannelijkheid wordt gedefinieerd als een praktijk die de dominante positie van mannen legitimeert in de samenleving. Het rechtvaardigt de ondergeschiktheid van vrouwen en andere gemarginaliseerde manieren om een ​​man te zijn. Hegemonische mannelijkheid stelt hoe en waarom mannen dominant blijven in sociale rollen over vrouwen en andere genderidentiteiten, die worden gezien als 'vrouwelijk' in een bepaalde samenleving."