De Gedachtentrein
Hoe kan ik nieuwe studenten bewust maken van de kracht van eenzaamheid?
Eenzaamheid is een worsteling van alle generaties en bevolkingsgroepen. Bij iedereen komt het vroeg of laat op zijn of haar pad en we gaan er allemaal op onze eigen manier mee om. Toch zien we eenzaamheid als een bedreiging waar we het liefst bij uit de buurt willen blijven. Is het ontlopen van deze eenzaamheid de oplossing of enkel een verschuiving van het probleem?
Wanneer je stappen buiten je eigen comfort zone gaat zetten en nieuwe paden moet ontdekken maakt je dit kwetsbaar voor eenzaamheid. Denk bijvoorbeeld aan het moment dat je gaat studeren. Onderzoek toont aan de een onbekende omgeving of situatie ons zelfbeeld verlaagt. Een verlaagt zelfbeeld kan leiden tot eenzaamheidsgevoelens. Veel studenten kampen met deze onzekerheidsgevoelens. Echter, juist binnen deze doelgroep heerst er nog altijd een taboe als het gaat om het ‘toegeven’ van eenzaamheid.
Bij eenzaamheid gaat het vaak om je niet verbonden voelen. Je ervaart een gemis aan een hechte, emotionele band met anderen. Of je hebt minder contact met andere mensen dan je wenst. Dit resulteert in een gevoel van leegte of verdriet. In mijn onderzoek ga ik in op de functie van eenzaamheid. Je lichaam geeft bij eenzaamheid als het ware een bericht aan de hersenen waaraan je vervolgens kunt gaan werken. Door op deze eenzaamheidsgevoelens te reflecteren geef je jezelf de ruimte persoonlijke ontwikkeling door te maken.
Door de doelgroep uit te nodigen om de eenzaamheidsgevoelens te accepteren en uit te dagen om op deze ervaring te reflecteren geeft ik ze de mogelijkheid een proces van persoonlijke groei te ondergaan. In mijn installatie hoop ik studenten kennis te laten maken met de kracht die eenzaamheid te bieden heeft. Ik probeer hen uit te nodigen hier zelfstandig naar opzoek te gaan. Op deze manier geef ik ze de kans zelfverzekerder aan hun nieuwe studie te beginnen.

Wat is eenzaamheid?
Eenzaamheid is een persoonlijke ervaring. De een heeft meer betekenisvolle relaties of een groter sociaal netwerk nodig dan de ander. Maar we zijn allemaal kwetsbaar voor eenzaamheid, ook al ligt de oorzaak niet bij iedereen op dezelfde plek.
Eenzaamheid gaat vaak om het niet verbonden voelen met je omgeving. Je ervaart een gevoel van nutteloosheid of gemis aan hechte, emotionele banden met anderen. Het kan ook zo zijn dat je te weinig interactie hebt met soortgenoten. Vaak resulteert eenzaamheid zich in een gevoel van leegte of verdriet. Je voelt je ongehoord of onbegrepen.
Eenzaamheid is echter niet hetzelfde als alleen zijn. Bij alleen zijn hebben we het vaak over momenten waarbij je geen sociale interactie om je heen hebt. Dit zorgt voor een omgeving waarin je eenvoudiger tot rust kunt komen. Bij eenzaamheid heb je vaak wel de interactie maar is deze van onvoldoende waarde om je behoeftes te vervullen. Het gaat dus voornamelijk om de betekenis van de interacties die je hebt.
Eenzaamheid is niet per definitie zichtbaar van de buitenkant en hierdoor erg lastig te traceren. We zijn echter allemaal even kwetsbaar voor eenzaamheid en komen het vroeg of laat allemaal tegen. Een nieuwe omgeving maakt ons nog kwetsbaarder doordat we ons onzeker moeten opstellen. Bij eerstejaars studenten is eenzaamheid dan ook een grote angst. Maar is deze angst wel terecht en kunnen we eenzaamheid niet zien als een methode van persoonlijke groei?


Eenzaamheid als methode
Bij eenzaamheid ontstaat er een gevoel van leegte of verdriet. Deze gevoelens zetten ons aan tot denken. Wanneer we onszelf de ruimte geven te reflecteren op gevoelens van eenzaamheid is het de kunst om opzoek te gaan naar het ontstaan van de eenzaamheid. Dit proces kunnen we ontleden in vier verschillende fases.
1. Face Emotions
In deze eerste fase is het belangrijk om je emoties te ervaren. Onze emoties geven sturing aan ons gedrag. Als je extreme angst ervaart reageert je lichaam hier automatisch op. Je schiet bijvoorbeeld in de aanval modus of kiest er juist voor om volledig te bevriezen. Dit zijn natuurlijk extreme voorbeelden, maar ook bij alledaagse emoties probeert je lichaam je gedrag te beïnvloeden. Wanneer we onze emoties ervaren ontdekken we beter hoe deze gevoelens ons gedrag proberen te beinvloeden.
2. Seek Clarity
Tijdens het ervaren van een emotie onstaat er soms een flinke chaos in je hoofd. In de tweede fase is het belangrijk om deze chaos te doorgronden. Eenzaamheid kent namelijk vele vormen zoals sociale eenzaamheid, emotionele eenzaamheid of Existentiële eenzaamheid. Al deze vormen hebben hun eigen gedachtes en patronen.
3. Search Value
Je hebt nu een duidelijk beeld van de emotie die je ervaart, maar hoe kun je dit omzetten in een juiste gedragsaanpassing? In fase 3 ga je opzoek naar de waarde van de emoties. Door je eigen gevoelens te analyseren creëer je een overzicht van de behoeftes die je hebt. Door op deze behoeftes te interacteren geef je jezelf de ruimte ze te vervullen. Je voelt bijvoorbeeld onbegrepen of nutteloos. Wellicht kun je deze worsteling verhelpen door je ergens verantwoordelijk voor te maken. Op deze geef je jezelf de ruimte weer een bijdrage te leveren in de maatschappij.
4. Keep learning
Je hebt nu de juiste grip op je emoties. In de laatste fase is het belangrijk om deze aanpassing te proberen door te voeren. Je kunt je aanpassing valideren aan de hand van persoonlijke ervaringen. Door deze cyclus te blijven herhalen geef je jezelf de kans je eenzaamheidsgevoelens te verminderen en persoonlijke groei door te maken. Je leert jezelf beter begrijpen en krijgt grip op je gedachten.
Wegduiken voor je gevoelens
Een groot obstakel waar ik in mijn installatie op probeer in te spelen is het angst rond eenzaamheid. Oftewel fase 1 van het persoonlijke groeiproces. Wanneer we denken aan het zetten van onzekere stappen worden we vaak beïnvloed door onze angsten. Eenzaamheid is een van de angsten die ons beïnvloed in de keuzes die we maken. In mijn installatie probeer ik eerstejaars studenten uit te dagen opzoek te gaan naar hun eenzaamheid. Hiermee hoop ik angst weg te kunnen nemen en ze de studenten een eerste stap te laten nemen in hoe ze om kunnen gaan met de worsteling rondom eenzaamheid. Op deze manier hoop ik ze voor te bereiden om uitdagende keuzes te maken tijdens hun studieloopbaan.
De gedachtentrein
In mijn installatie ervaart de gebruiker een ‘spoken word ervaring’ over het proces van eenzaamheid. De gebruiker bevind zich in een denkbeeldige stationshal waarbij hij of zij verdwijnt in de massa van interacties. In het verhaal wordt de gebruiker langzaam meegenomen van de angst van eenzaamheid tot de reflectie. Mijn intensie is de Aan het einde is de gebruiker bewust gemaakt van de krachten die in eenzaamheid verborgen zitten.
Na de ervaring krijgt de gebruiker de kans om een totem mee te nemen als manier om denken over de kracht van eenzaamheid. Door zelfstandig een kleine opdracht uit te voeren hoop ik de gebruiker grip te geven op zijn of haar gevoel en ervaring. Daarnaast geef ik de gebruiker de mogelijkheid om gezamenlijk met zijn of haar omgeving in gesprek te gaan. Door deze externe variant van de ervaring te ontwerpen in de vorm van een klein bordspel maak ik de ervaring laagdrempelig en breed inzetbaar.
"We can't become what we need to be by remaining what we are.
...
Max de Pree
Amerikaanse zakenman en schrijver
