Belangrijk bericht uit het verleden

5 Mei 1945, Nederland wordt bevrijd. Vele mensen overleven deze oorlog. Nu, 76 jaar later zijn er maar weinig overlevenden van de Tweede Wereldoorlog die hun verhaal nog kunnen vertellen. Hoe gaan we hun verhalen doorgeven wanneer zij niet meer met ons zijn?

Overal in Nederland worden initiatieven opgericht om ervoor te zorgen dat deze verhalen niet vergeten worden. Vele hiervan bevinden zich in musea en zijn vooral op kinderen van de bovenbouw binnen het primaire onderwijs gericht. Hierdoor ontstond het idee om een ontwerp te bedenken waarbij de focus ligt op het klaslokaal.

Door het ontwerp binnen het klaslokaal in te zetten kunnen docenten het ontwerp makkelijk inzetten voor hun kinderen en hoeven zij hiervoor niet buiten de school te treden. Ook hebben docenten al een druk schema met alle informatie die de kinderen binnen een korte tijd tot zich moeten nemen. Mijn ontwerp is bedacht met een zo min mogelijke voorbereiding voor de docent.

Om zoveel mogelijk informatie te verzamelen over het onderwerp binnen het primaire onderwijs zijn er verschillende lesmethodes onderzocht. De data uit deze analyse heeft geleid tot de keuze voor het onderwerp verzet.

Selma van de Perre was 17 jaar oud toen de Tweede Wereldoorlog uitbrak. Haar hele familie is Joods. In 1942 wordt zij opgeroepen om zich te melden voor een werkkamp. Zij weigert dit en besluit om zich aan te melden bij het verzet. Vanaf dat moment leeft zij onder de naam Marga van der Kuit. Als vrouw val je minder op voor de Duitsers. Hierdoor verspreidt Selma van 1942 tot 1944 de verzetskrant de Waarheid. Maar in 1944 slaat het noodlot toe. Selma wordt aangehouden door de Duitsers. Niet omdat zij Joods is, maar omdat ze verzet heeft gepleegd. Ze wordt afgevoerd naar kamp Vught waar zij vervolgens op transport naar kamp Ravensbrück wordt gezet. Hier maakt zij de bevrijding mee. Decennia vliegen voorbij zonder dat Selma durft te praten over haar oorlogsverleden. Maar nu, 76 jaar na de Tweede Wereldoorlog deelt zij haar verhaal, omdat het niet vergeten mag worden.

Belangrijk bericht uit het verleden is een ervaring die kinderen op een speelse wijze het onderwerp verzet meegeeft. Dit wordt bereikt door het ooggetuige verhaal van Selma van de Perre op audiovisuele wijze aan de kinderen te presenteren in combinatie met korte opdrachten. Hierdoor krijgen de kinderen onbewust veel informatie mee over het onderwerp door dit op actieve wijze te leren.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog moesten de mensen allemaal hun radio's inleveren. Dit om te voorkomen dat mensen stiekem naar Wilhelmina gingen luisteren of de Duitsers gingen tegenwerken. Het verzet leverde hun radio's niet in. Met de radio's luisterden zij naar Radio Oranje. Dit zorgt ervoor dat de radio onlosmakelijk verbonden is met het verzet en dus ook met het ontwerp.

Met belangrijk bericht uit het verleden leren kinderen over het verzet, wat mensen in het verzet deden en hoe iemand uit het verzet die tijd heeft beleefd. Het ontwerp is gefocust op kinderen uit groep 7 en 8 van het primaire onderwijs.

De ervaring wordt uitgevoerd binnen het klaslokaal. Hierbij ligt de focus op Thema 4, les 2 uit de geschiedenislesmethode Brandaan.

Het ontwerp werkt als volgt:

Het ontwerp heeft een tijdsindicatie van +/- 20 minuten. In deze 20 minuten gaan de kinderen het verhaal van Selma van de Perre ontdekken. Om te starten maken zij een puzzel waar als uitkomst een foto van Selma uit naar voren komt. Als de kinderen vervolgens de puzzel optillen krijgen zij hun eerste woord, namelijk Selma. Vervolgens typen de kinderen dit in op het toetsenbord en drukken zij op enter. Selma begint dan haar verhaal te vertellen. Vervolgens geeft zij aan dat de kinderen opdracht 2 mogen gaan maken.  Tijdens opdracht 2 gaan de kinderen de voorpagina van de krant tot zich nemen en een verstopte vraag uit het krantenartikel van Selma halen. Uit dit artikel komt de vraag: “Wat is een ander woord voor de ondergrondse?” Hierna gaan de kinderen op onderzoek uit en vinden zij het woord verzet. Vervolgens typen de kinderen dit in op het toetsenbord en drukken zij op enter. Selma gaat dan verder met haar verhaal. Zo doen de kinderen nog de opdrachten morsecode en kraak de puzzel. Met deze 4 opdrachten samen krijgen zij door middel van onderzoekend leren en op een spelende wijze het verhaal van Selma mee, zodat haar verhaal niet vergeten wordt.

Dit afstudeeronderzoek is ontstaan door een combinatie van mijn eigen passie voor de Tweede Wereldoorlog en educatie. Mijn passie voor de Tweede Wereldoorlog heb ik al sinds ik zelf als groep 8 leerling een bezoek bracht aan kamp Vught. Deze excursie heeft een hele diepe indruk op mij als kind achtergelaten. Hierdoor ben ik mij steeds meer gaan verdiepen in de Tweede Wereldoorlog.

Mijn minor Erfgoededucatie voor primair onderwijs sloot goed aan bij mijn passie voor dit onderwerp. Hierbij heb ik mij enorm verdiept in de combinatie tussen het onderwijs en de Tweede Wereldoorlog. Door vele gesprekken met pabo-studenten kwam ik erachter dat kinderen in groep 7-8 erg geïnteresseerd zijn in de Tweede Wereldoorlog en alles wat hiermee te maken heeft.

Ook heb ik bij de vele excursies die binnen mijn minor vielen, gesprekken gevoerd met overlevenden uit de Tweede Wereldoorlog. De emoties in hun verhalen en de ernst die zij aangaven dat hun verhalen niet vergeten mochten worden, zorgden ervoor dat ik een manier wilde vinden om die verhalen in stand te kunnen houden.

Hierdoor is mijn afstudeerproject bericht uit het verleden ontstaan. Mijn focus tijdens dit project lag op de research over het onderwerp en hoe ik deze het best naar groep 7 en 8 kon vertalen.